1
Dzisiaj chciałbym poruszyć temat, który często budzi wiele emocji i kontrowersji - rozdzielność majątkowa małżeńska z datą wsteczną.
Niezależnie od tego, czy jesteście w związku, macie zamiar wstąpić w związek małżeński, czy też jesteście po prostu zainteresowani zagadnieniami prawno-finansowymi, ta kwestia dotyczy nas wszystkich.
Zapraszam Was do lektury, aby zgłębić ten interesujący temat i podzielić się swoimi spostrzeżeniami i doświadczeniami.

Ustrój małżeńskiej wspólności majątkowej, czyli najbardziej powszechny system powiązań majątkowych w rodzinie może nieść za sobą doniosłe konsekwencje. Zgodnie z obowiązującym Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym oboje małżonkowie obowiązani są, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny. Obowiązek ten oczywiście powinien być wypełniany według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych. Jeżeli małżonkowie nie zawarli umowy majątkowej, podlegają temu ustrojowi majątkowemu.

Łatwo możemy sobie wyobrazić sytuację, gdy sytuacja małżeństwa może znacznie się pogorszyć. Niezależnie od tego, czy będzie to skutkiem nietrafionej inwestycji, złej sytuacji biznesowej, nałogami etc. często dopiero wtedy małżonkowie rozważają rozdzielenie majątku lub w ostateczności myślą o rozwodzie. Należy zaznaczyć, że umowa małżeńska, tzw. intercyza ma skutki tylko na przyszłość i nie można objąć nią skutków przeszłych. W momencie, gdy sytuacja majątkowa małżeństwa uległa już znacznemu pogorszeniu to rozwiązanie może okazać się już niewystarczające.

Rozwiązaniem może być więc ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną. Niemożliwe jest jednak dokonanie tego w sposób umowny. Jedynie sąd może orzec o ustanowieniu rozdzielności ze skutkiem przeszłym. W tym celu należałoby wystąpić do sądu o dokonanie takiego rozdzielenia i uargumentować przyczyny żądania.

Dokonanie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną możliwe, zgodnie z art. 53 k.r.o. jest tylko „w wyjątkowych wypadkach”. Szczególnie możliwe jest to w sytuacji, gdy małżonkowie żyją w rozłączeniu. W orzecznictwie sądowym podkreśla się, że dokonanie rozdzielności w dniu wcześniejszym niż wniesienie pozwu jest możliwe, jeżeli dla małżonków „niemożliwe było już w tym dniu ich współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym.” (wyrok SN z 11.12.2008 r., II CSK 371/08, OSNC 2009). Ponadto w sytuacji, gdy z majątku wspólnego możliwe jest prowadzenie egzekucji może stanowić to „ważny powód zniesienia wspólności majątkowej i oznaczenia wcześniejszej daty jej ustania, jeżeli przemawia za tym dobro rodziny lub drugiego małżonka”. Możliwe jest więc ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną, „gdy dobro rodziny za tym przemawia, a zwłaszcza gdy małżonkowie od dłuższego czasu pozostają w faktycznej separacji” (Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 9 czerwca 1976 r., III CZP 46/75, LEX nr 1966).

Wyrażenie „w wyjątkowych wypadkach” stanowi jednak klauzulę generalną, dającą swobodę sędziemu orzekającemu w sprawie. Wskazane wyżej okoliczności nie są jedynymi przesłankami do ustanowienia rozdzielności majątkowej z datą wsteczną. W konkretnej sprawie należy zbadać więc, czy postępowanie małżonka czy też stosunki między nimi sprawiły, że niemożliwym lub wysoce utrudnionym stało się prowadzenie codziennych spraw związanych z gospodarowaniem majątkiem wspólnym, czy np. małżonek roztrwaniając majątek wspólny uniemożliwia zaspokajanie potrzeb rodziny, lub też jego postawa sprawia, że nie jest możliwe podjęcie istotnych dla rodziny postanowień gospodarczych. Ważnym powodem dla ustanowienia rozdzielności majątkowej w orzecznictwie sądowym uznano również trwonienie majątku w związku z pijaństwem i lekkomyślne zaciąganie zobowiązań.

W przypadku zaistnienia przesłanek rozwodowej, czyli rozpadu wspólnego pożycia małżonków również możliwym jest dokonanie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną. W orzecznictwie sądowym dopuszcza się nawet orzeczenie rozdzielności majątkowej ze skutkiem wstecznym już po wydaniu wyroku rozwodowego (wyrok SN z 24.11.2017 r., I CSK 118/17, LEX nr 2435663.).

Oczywiście sąd rozpatrując żądanie zawarcia rozdzielności majątkowej zawarte w pozwie będzie uwzględniać również interes prawny osób trzecich (wierzyciela małżonka) którzy nie mogą zostać pokrzywdzeni poprzez dokonanie rozdzielności majątkowej ze skutkiem wstecznym. Ograniczeniem dla możliwości ustanowienia rozdzielności majątkowej może być też ogłoszenie upadłości przez jednego małżonków. Zgodnie z art. 125 ust. 2 ustawy z dnia z dnia 28 lutego 2003 r.- Prawo upadłościowe po ogłoszeniu upadłości nie można ustanowić rozdzielności majątkowej z datą wcześniejszą niż data ogłoszenia upadłości. Analogicznie sytuacja wygląda w przypadku wszczęcia postępowania restrukturyzacyjnego (art. 74 ustawy z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne).

Ponadto w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości bezskuteczne jest ustanowienie rozdzielności majątkowej na podstawie orzeczenia sądu, z wyjątkiem sytuacji, gdy pozew o ustanowienie rozdzielności majątkowej został złożony co najmniej na dwa lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości (art. 121 ust.1 Prawa upadłościowego). W przypadku gdy rozdzielność majątkowa powstała z mocy prawa wciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w wyniku rozwodu, separacji albo ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków, stosuje się odpowiednio ww. przepis, a ponadto rozwiedziony małżonek upadłego albo małżonek upadłego może w drodze powództwa lub zarzutu żądać uznania rozdzielności majątkowej za skuteczną w stosunku do masy upadłości, jeżeli w chwili powstania rozdzielności majątkowej nie wiedział o istnieniu podstawy do ogłoszenia upadłości, a powstanie rozdzielności majątkowej nie doprowadziło do pokrzywdzenia wierzycieli. Powództwo w tej sprawie wnosi się do sądu upadłościowego, który to może zabezpieczyć powództwo przez ustanowienie zakazu zbywania lub obciążania mienia, które stanowiło majątek wspólny małżonków. (art. 123 ust. 3 Prawa upadłościowego).

Wpis powstał z pomocą Adama Pelczara - studenta IV roku prawa na Uniwersytecie Wrocławskim

Jeżeli zmagasz się z podobnym problemem, skontaktuj się ze mną! Postaram się znaleźć odpowiednie rozwiązanie, które Ci pomoże.

  1. Photo by jarmoluk on Pixabay ↩